İnsanın fiziksel evrimi binlerce yıl sürüyor belki ama, insanın bilgi ve bilincinin evrimi bir ömre sığıyor.
Evrilen bilgi ve bilincimizle ömrümüzün geçmişine dönüp baktığımızda yeni şeyler görüyor, yeni değerlendirmeler yapabiliyoruz.
Özellikle; içinde büyüdüğünüz genetik ve kültürel ekosistem daha anlamlı biçimde değerlendirilebiliyor, o zaman anlayamadığınız kelime ve deyimleri çözebiliyorsunuz.
Ben de bugünlerde farklı araştırmalar yaparken 70 yıl önceki yıllarda, çocukluğumdaki bazı deyimleri çözebiliyor, anlamlandırıyor ve sevinip, gülümsüyorum.
Çocukluğumdan aklımda kalan, o zaman anlamlandıramadığım Hesafen deyimi de bunlardan biri.
Bugünlerde; Türk Bilim Tarihi, Türk Bilim insanlarının batıya etkileşimini araştırıyorum.
Görüyorum ki; özellikle MS. 1000’li yıllarda Türkler, genlerinde var olan doğayı referans alarak, çeşitli ve bütüncül düşünme becerileriyle, her şeyi her şeye bağlayabilen ve her şeyden haberli pek çok bilim insanı yetiştirmişler, o zamanki bilim ve teknolojiye damga vurmuşlar.
Felsefeden astronomiye, biyolojiden tıbba, coğrafyadan yön bulma teknolojisine, cebirden geometriye bütün bilimlerden haberli Biruni, Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Haldun, Harezmi gibi pek çok bilim adamı yetiştirmişler.
İtalyan Rönesansından çok önce, Hazar çevresinde adeta bir Türk Rönesansı yaşamışlar, bugünkü batı biliminin temelini oluşturmuşlardır.
O zaman Türkler Arapça alfabe kullandığı için Arapça ve Farsça yazan bu Türk bilim adamları kasıtlı olarak İslami ve Arap olarak damgalanmışlar, Arap emperyalizmine kurban edilmişlerdir. Bu Türk Bilim adamlarının eserleri; Mısır, Kuzey Afrika ve Endülüs yoluyla batıya taşınmış, Endülüs’te Tercüme Evlerinde Yahudi mütercimlerce Latinceye çevrilmiş ve batı aydınlanmasının temellerini oluşturmuşlardır. Bu bütüncül düşünme, her şeyden haberli olarak bilim yapma hali batıya bulaşmış. Mesela Leonardo da Vinci gibi; astronomiden, fizikten, tıptan, geometriden, mimariden, heykelden, resimden anlayan ve adlarına ‘’Polimat’’ denilen bilim insanları türemiştir.
Batılının Latince Polimat dediği; her şeyden haberli bu insanlara doğuda ne denildiğini merak edip araştırdığımda ‘’Hezarfen’’ kelimesi çıktı karşıma. ‘’Hezar’’ Farsçada ‘’Bin’’ demek, ‘’Fenn’ de ‘’bilim’’ demek. Böylece Türkler bilim insanlarına ‘’Bin Bilimli’’ anlamına gelen Hezarfen demişler o yıllarda.
Mesela; Osmanlı döneminde, ilk uçuş denemesini yapan Ahmet Çelebiye ‘’ Hezarfen Ahmet Çelebi’’ denilmiştir.
Giderek çok bilen, elinden her şey gelen, bin türlü işi beceren insanlara Hezarfen denilmiş, yani bir anlamda bu bilimsel kavram halka indirilmiştir.
Nerden mi biliyorum?
Bu kelimelerle tanışınca, bizim kasabada, Beycuma’da, çocukluğumda yaşayan 70 yıl önceden tanıdığım; akrabamız ve amcamın kayınpederi Hesafen Molla Ahmet Amca geldi aklıma.
Hesafen Molla Ahmet Amca, marangozluktan demirciliğe, terzilikten ayakkabıcılığa, her şeyden anlar, Safranbolu konağından değirmene her türlü yapıyı yapabilir, taş köprü ve minare gibi o zaman için yüksek teknolojili sayılabilecek projeleri gerçekleştirebilirdi.
Bizim çevrede herkes, her türlü problemin çözümü için ona giderdi, o da her sorunu çözerdi. Bu yüzden çok sevilen, sayılan ama bir o kadarda mütevazi ve güler yüzlü bir insandı. Upuzun boylu ve uzun uzun adımlarla yürüyen, bu yüzden de hep fark edilen bir adamdı.
İki torunu; Saim ve Sami Gökmen de bize örnek gösterilen sakin, saygılı ve çok sevilen iki üniversiteliydi. Daha sonra Saim abiyle haberleşemedim. Ama Sami Abi, bankacı oldu ve bir bankanın Bölge Müdürlüğünden emekli oldu. Onunla ara sıra görüşüyorum.
Neyse…
İşte böyle böyle, ‘’Hezarfen’’i öğrenip Hesafen Molla Ahmet Amca’nın ‘’Hesafen’’ının Hezarfen’den geldiğini, Hezarfen kelimesinin bizim Türkmenlerin ağzında Hesafana dönüştüğünü çözdüm.
O zamanın Türk toplumunda bilimle halkın nasıl yakın olduğunu anladım, deyimlerin biraz bozulsalar da yüzyılları aşan bir kültür taşıyıcısı olduğunu gördüm.
Hesafeni çözdüm, anladım ve çok sevindim. Mutlu oldum.
Ben böyleyim işte…
Bilince mutlu oluyorum.
Yaşadığımı hissediyorum.
İşte düzelterek yazıyorum.
Hezarfen Molla Ahmet Amca,
Ruhun şad olsun.
Çok bilen, elinden her iş gelen, bin türlü işi becerebilen.
Hezarfen Molla Ahmet Amca…
Ruhun şad olsun, Hezarfen sıfatın soyumuza gurur olsun…
Kategori arşivi: Genel
TASARIM VE ATATÜRK
Geometrinin evrimi, insan düşünce tarihinin de evrimidir. İnsan önce, bir çizgi üzerindeki bir noktayı düşünmekle, bir noktayı kendisi ile izah eden bir geometri ile yola çıkmıştır. Biz bu evreye lineer geometri ve lineer düşünme evresi diyoruz.
Daha sonra bir noktayı, iki nokta ile izah eden apsisli ordinatlı Kartezyen yani yüzey geometri ortaya çıkmıştır. Kare, dikdörtgen, üçgen, daire gibi yüzeyler geometrinin ve düşünmenin temeli olmuştur. Biz bu evreye Kartezyen geometri veya Kartezyen düşünme evresi diyoruz.
En sonunda bir noktayı, sonsuz nokta ile birleştirerek tanımlayan holistik geometri yani holistik düşünme biçimi ortaya çıkmıştır. Bir noktayı çok noktaya bağlamak, doğanın oluşumunu da izah eden temel gerçekliktir. Doğada da her şey birbirine bağlıdır. Hatta zaman bile, geçmişle gelecek bile sonsuz sayıda bağlantı ile birbirine bağlıdır. İşte bu holistik yapı, zamanın ve doğanın da temeli olan bu gerçeklik; çoklu düşünebilme, her şeyden haberli olma ve her şeyi, her şeye bağlayabilme becerisi, tasarımın da temelidir.
Diğer bir deyişle, her şeyden haberli olan ve her şeyi her şeye bağlayabilen böylece bütünü düşünebilen insanlar holistiktir. Holistik olmak da, tasarımcı olmanın temelidir.
En zor tasarım biçimi ise, sonsuz bileşenden oluşan bir geçmişten bir geleceğe yürüyen, toplumsal tasarımdır.
Buradan bakınca da, Atatürk; bir ulus ve bu ulusa bir devlet tasarlayan, o ulusun geçmişini bilen ve onu geleceğe taşıyabilen ve en önemlisi de bu tasarımını hayata geçirebilen bir büyük tasarımcıdır.
İnsanlık tarihinin en büyük tasarımcısıdır.
Dilden tarihe, alfabeden geometriye, arkeolojiden teknolojiye, geçmişinden geleceğine, kısaca Türk ulusunun yaşamındaki her şeyine hakim olan Atatürk, Türklerin ulus ve devlet tasarımcısıdır.
Atatürk’e onlarca yüce sıfat yakıştırılabilir. Hepsi de yerini bulur. Ama bana göre Atatürk, her şeyden haberli, her şeyi her şeye bağlayabilen holistik bir düşünce yapısına sahip bir büyük tasarımcıdır. O, yok edilmeye çalışılan Türk soyunu bütün bileşenleri ile tanıyan ve onu geçmişten geleceğe taşıyabilen, türkleri bir ulus haline getirebilen ve bu ulusa bir devlet tasarlayabilen bütün çağların en büyük tasarımcısıdır.
Hiç abartmadan söyleyelim ve tekrar edelim, Atatürk insanlık tarihin gördüğü en büyük tasarımcıdır.
BU YÜZDEN, TARİH VE TÜRKLER ONA EBEDİYEN BORÇLUDUR….
EKSİK ENERJİ ALGIMIZ VE ENERJİYE YENİ BİR BAKIŞ
İnsan, enerjiyi kendi dışında aradı yıllarca. Kendi dışındaki enerji potansiyellerini; odunu, kömürü, petrolü, doğalgazı ve hidroelektriği üretmeye, dağıtmaya, kullanmaya yöneldi. Sonra bu karbonik ve fosil yakıtlara ‘’kirli’’ dedi, ‘’zararlı’’ dedi. Sonra gitti, yine kendi dışındaki; termal, rüzgar, güneş gibi enerjileri kendi kullanacağı hale getirmeye çalıştı. Yani insanın enerji gündemi, hep kendi dışında oluştu.
Sonra bu gündem evrenselleştirildi. Dünya gündemi, bu enerji anlayışına oturtuldu. Enerji kavgaları ve savaşları dünya düzeninin temel meselesi oldu.
Sonuç olarak; insanın enerjiyi kendi dışında aradığı bu eksik enerji algısı ve kavram kargaşası, insana kendisinin ve yaşamının bir enerji olduğu gerçeğini unutturdu.
Oysa; yaşam, tümüyle bir enerjidir, hatta daha doğru bir deyişle YAŞAM BİR ENERJİ DÖNGÜSÜDÜR.
Yaşamda var olan bütün unsurlar; insan, hayvan, bitki gibi canlı dediğimiz unsurlar ve cansız dediğimiz taş, toprak ve tüm maddeler hatta hava, hatta su, hatta toprak, yaşamda var olan her şey ama her şey bir enerjidir, bir enerji formudur.
Yaşamda canlı cansız ayrımı yoktur. Farklı frekanslarda dönüp duran enerji formları vardır. Bir enerji formu olan yaşamdaki her şey parça parça da değildir. Hepsi bir bütündür. Bu bütün bir döngüdür ve döngü canlılığın gerçek adıdır.
Sözün özü; dünyada her şey enerjidir, canlıdır, parça parça değil bir bütündür, dönüp duran bir bütündür. İnsanoğluna düşen temel görev; döngüye katılamayan sentetik maddeler üreterek, yaşam denilen bu döngüyü tıkamamaktır. Çünkü, bu döngü durursa yaşam da durur, her şey sona erer.
Bu güne kadar insan, kendi dışındaki enerjinin ısı, ses, ışık gibi formları ile uğraştı hep. Kendi içindeki enerjiyi kavramaya yönelmedi. Kendi fiziki formunun; kasının, kemiğinin, tırnağının, saçının, yediğinin, içtiğinin enerji olduğunu bilemedi. Bunun sonucu olarak da kendi sağlık arayışlarını doğru yönlendiremedi. İnsan varlığının bir enerji olduğunu kabul edip sağlık arayışlarını enerji temeline oturtamadı.
Hele hele, düşüncesinin ve sevgisinin de birer enerji formu olduğunu hiç bilemedi.
İnsanın algılarından, kavramlarından, dilinden, hafızasından, hafızasındakileri mukayese etmek demek olan akıldan ve akıl yürütme hızı olan zekadan oluşan düşünme eylemi de bir enerjidir ve o da bir döngüdür.
Son olarak, düşünceden de hızlı, yani en hızlı enerji formu olan sevgiye gelelim….
Sevgi; bir insanın bir insanla, bir erkeğin bir kadınla kurduğu bir ilişki biçimi değildir yalnızca. Sevgi, insanın insanla, hayvanla, bitkiyle, doğayla ve en önemlisi yaşamla kurduğu iletişim ve bütünleşme arayışıdır.
Yani diğer bir deyişle; yaşamdaki döngülerle iletişim ve bütünleşme arayışı olan sevgi; enerjinin düşünceden de hızlı bir halidir.
Sevgi; salt, spiritüel (ruhsal) bir kavram da değildir. Yani, maddenin dışında olan spiritüel (ruhsal) bir olgu değildir sevgi. Tam tersine maddenin içindedir, maddenin enerjiye dönüşmüş halidir, enerjinin frekansı en yüksek ve en rafine halidir.
Bu haliyle sevgi, insanın ulaşması gereken en üst iletişim becerisidir.
Bir enerji biçimi olan düşünce ve sevgi, diğer öğrenme biçimleri gibi ‘’öğrenilebilir’’dir.
Şayet, bir enerji formu olan ve sorun çözmenin temeli olan düşünmeyi ve yine bir enerji formu olan diğer yaşam unsurları ile iletişim kurma becerisi olan sevgiyi öğrenilebilir hale getirirsek ve yaygınlaştırabilirsek, bilim ve bilimsel gelişmeler yeni bir ivme kazanacaktır. Böylece, bugün toplumdan kopuk olan bilim de yaygınlaşıp toplumsallaşabilecektir.
Sonuç olarak; enerjiyi insanın dışında arayan bugünkü eksik enerji algımızı, ENERJİNİN YAŞAMIN, DÜŞÜNCENİN VE HATTA SEVGİNİN KAYNAĞI OLDUĞU GERÇEĞİNE TAŞIYABİLİRİZ.
TAŞIMALIYIZ.
Dr. Cemil ÇAKMAKLI
ANKARA, Ekim 2021
FARKINA VARMAK VE YILBAŞINI, “DÜNYANIN DÖNGÜLERİNİ KORUMA GÜNÜ” OLARAK KUTLAMAK…
Yılbaşları ve diğer özel günler; modernite adına bireyselleşen ve birbirinden uzaklaşan insanları, birazcık da olsa birbirinize yaklaştıran, “hatırlanma” denilen şifanın servis edildiği güzel zamanlardır.
Bu güzel zamanlar eskiden; el öpülerek, kucaklaşılarak, enerji doğrudan aktarılarak kutlanırdı…
Sonra; kartpostallara, telefonlara kaldı kutlamalar… Ama yine de kişiye özeldi. Sonra dijital dönemde politikacıların ve reklamcıların samimiyetsiz, kişiden uzak toplu kutlama mesajları dönemi başladı… Gönderici odaklı, alıcının yok edildiği günler, bugünler geldi…
Ben kendimce ne böyle bir şey yaptım, ne de bunlara cevap verdim. Kutlamada birebir iletişimi hiç kaybetmedim… Aradım, arandıysam cevap verdim.
Bizim Türkmen örfünde, Beycuma Beylerinin kültüründe arama hiyerarşisi bellidir. Küçük arar, büyük cevaplar.
Çocukluğum ve gençliğim; gitmekle ve aramakla geçti… Hayli yaş aldım artık…Çaldığım kapılar, çalınan kapıya dönüştü, açtığım telefonlar, susmayan aramalara dönüştü…
Örfümün öğrettiği yoldan gittim. Ektiğimi biçiyorum, çoğaldığımı görüyorum. Aranmaktan keyifliyim mutluyum.
FARKINA VARMAK Yaşamın amacı; bilmek ve farkına varmaktır, diye öğretti bize sülale okulu… Bizim başöğretmen Az’zabla, Beybabamı, dayımı ve beni yani bizim üç kuşağı da yetiştiren Az’zabla “Bilen doğruyu yanlışı farkeder, farkeden de dölü farklı eder” derdi.
Fark etmenin önemini anlatırdı. Çalıştırır, denettirir, öğretirdi…
Bir sabah ışığında, ışığa gitti…
Gitmeden de; Ramazanın sağlıkla, Cumhuriyetin milletle, 23 Nisan’ın çocuklar üzerinden gelecekle ilişkisini ondan öğrendim. Sonra, öğrenmeyi öğrendim, farkındalıklarım arttı, özel günleri de fark etmeyi öğrendim.
Anneler gününü bir genetik enerji günü, MİTOKONDRİ günü olarak kutluyorum mesela… Yaşam enerjimin annemden geldiğinin farkındayım… Annemi gerekçeli olarak, farkında olarak seviyorum.
YILBAŞI FARKINDALIĞI Benim, “yıl ve yeni yıl farkındalığım” şöyledir. Bir kere giden yıl, gelen yıl yoktur. İçinde yaşadığımız ”Evimiz Dünya” ile enerji kaynağımız, varlık sebebimiz “Güneş” etrafında bir tur daha attık sadece… Hep olduğu gibi 4,5 Milyar yıldır olduğu gibi… Adına “yıl” dediğimiz bir tur daha attık. Malum; Dünyanın yaşı Zirkonyum Kristalleri üzerinde yapılan radyometrik tarihlendirme ile 4,5 Milyar yıl olarak tespit edildi.
Esas farkındalık şu: Biz birkaç yüz yıldır bu 4,5 Milyar yaşındaki dünyaya iyi davranmıyoruz. Deyim yerindeyse, ona; “farkına varmayarak ihanet” içindeyiz. Soyumuza mezar, bize yaşam, çocuklarımıza miras olan ve bildiğimiz yaratılmışların en güzeli olan bu “Evimiz Dünya” bir döngüsel sistem… Bu döngüsel sistem, zaman ölçülerimizin temeli aynı zamanda… Dünya Güneşin etrafında dönüyor “yıl” oluyor. Kendi etrafında dönüyor “gün“ oluyor. Sonra dünyanın içinde de her şey dönüyor. Hava dönüyor, su dönüyor, madde dönüyor… Bütün bunlar ”enerji”, yani enerji dönüyor.
BU DÖNGÜNÜN ADI YAŞAM… YAŞAM BİR ENERJİ DÖNGÜSÜ…Döngüleri tıkarsanız, döngü durursa yaşam da duracak…Dünya duracak, yani ne yıl kalacak ne de yılbaşı…Yani biz, yaşamın ve yaşadığımız yerin farkına varmadan dünyanın döngülerini tıkıyoruz. Yaşamı tehlikeye atıyoruz. Ürettiğimiz inorganikler, doğal olmayan, eriyip çürüyüp döngüye katılamayan plastiklerle, lastiklerle, kimyasal gübrelerle, kendini tekrar edemeyen tohumlarla, GDO’larla döngüyü tıkıyoruz…
Her canlının, her türün bir fonksiyonu var yaşamda…Türleri yok ederek, yaşam döngüsünün temeli ormanları yok ederek, havayı, suyu, toprağı kirleterek, yanlış enerji üreterek döngüyü tıkıyoruz.
Yanlış kasetler, paradigmalar koydular insanların kafasına. Durmadan gereksizce tüketiyoruz. Dünyanın Doğal kaynaklarını tüketiyoruz. Tüketimi bozulmuş bir dünya insanı var ve inanılmaz bir hızla artıyor bu insanların sayısı…
Hem de bozuk tüketim paradigmaları ile donanmış olarak artıyor. Tüketim paradigması bozulmuş en kötü millet A.B.D.’liler. Dünya nüfusu A.B.D.’li gibi yaşasa, dünya insanlara yetmiyor. Beş dünya daha lazım. İngiliz, Alman, Fransız gibi yaşasa, üç dünya daha lazım. Türk gibi yaşarsak insanlara 1,9 dünya lazım.
Ama başka dünya yok. Hiç değilse şimdilik.
Sözün özü, böyle giderse, kafalarımızı değiştirmezsek, dünyanın üretim ve tüketim sistemini değiştirmezsek, dünya döngüleri tıkanacak…
YAŞAM YOK OLACAK…KIYAMET DEYİN İSTERSENİZ, O KOPACAK…ARTIK “YIL”DA KALMAYACAK. KUTLAYACAK “YENİ YIL” DA KALMAYACAK…
BU YÜZDEN İŞTE; DÜNYAYI YANLIŞ KULLANDIĞIMIZIN FARKINA VARALIM. DÜNYANIN DÖNGÜLERİNİ TIKADIĞIMIZIN FARKINA VARALIM. BU FARKINDALIĞI PEKİŞTİRMEK İÇİN DE BUNDAN BÖYLE YILBAŞLARINI, “DÜNYANIN DÖNGÜLERİNİ KORUMA GÜNÜ” OLARAK KUTLAYALIM.
NE DERSİNİZ?
Dr. Cemil Çakmaklı
Alıntılar
Pek çok” alıntı” geliyor hepimize..
Bazıları çok degerli ..
Ben, rastgele alıntıları pek sevmiyorum..
Ancak ; kendisine emek vermiş, emekle , terle,zahmetle “kendisi olmuş” insanlardan alıntılar hariç tabii..
Bu ; ” kendisi olmak ” üzerine eskiden de düşünmüşüm ve yayınlanmamış yazıların arasına atmışım…
Şimdi onu, — ilgilenen dostlar için–paylaşıyorum.
KENDİNİZ OLMAK…
Yaşayabilmek için ilkin, Kendinizin farkına varmalısınız, Kendiniz olmalısınız…
Ama ,ancak; Deneylerimiz çoğaldıkça, Gözlemlerimiz arttıkça, Gözümüz açıldıkça, Ezbere kitap değil, Hayatı okudukça, Farkına varıyorsun birşeylerin, Farkına varıyorsun kendinin…
Sonra,Düşünce özgürleşiyor,Değer yargıları özgünleşiyor, Kendi değerlerinizle tanışıyorsunuz…
Onun bunun değerleriyle yaşamayı bırakıp, Yani; ikinci el yaşamayı bırakıp, Kendinizi yaşamaya başlıyorsunuz…
İşte, böyle böyle, Ezbere değil, Deneyle ,gözlemle, Hayatı okuyarak, Okuduklarınızı düşünerek, Farkına varıyorsunuz kendinizin, KENDİNİZ OLUYORSUNUZ…
Ve ancak böyle ;Kolayca değil, Emekle, terle, zahmetle, KENDİNİZ OLUYORSUNUZ. ..
Dr.Cemil ÇAKMAKLI Aralik/2004 –İstanbul
VY CANIS MAJORİS
VAY CANINA..VY CANIS MAJORİS. .
İnsanların güneşi,düşünmektir,bilmektir,bilinçtir…
Toplumların güneşi, bağımsızlıktır, özgürlüktür,Cumhuriyet’tir. ..
Bizim galaksinin günesi, GÜNEŞ’ TİR…
EVRENİN GÜNEŞİ VY CANIS MAJORIS’ DİR..
Hiçbir dilde onu anlatacak kelime yok…
Muazzam,devasa vs, gibi tüm kavramlar yetersiz onu tanımlamak için. ..
Bir şey diyemiyorum onun karşısında. .
Sadece ; HADDİMİZİ BİLELİM diyorum..
HADDİMİZİ BİLELİM…
DÖNGÜ
HATIRLAYIN..Nerde dönerek danseden insanlar görürseniz, evrende herşeyin döndüğünü hatırlayın.. O dönerek danseden insanların bu döngü bilincine ulaştığını hatırlayın..Bilimin ulaştığı bu gerçeğe bu insanların ulaştığını hatırlayın.. Bu insanların bilimi sosyalize ettiğini,bilimsel bilgiyi dansa dönüştürdüğünü hatırlayın.. Mevlevi döngüsünün,Bektaşi döngüsünün,Ķızılderili döngüsünün aynı kökten, aynı genden beslendiğini hatırlayın..Türk’ü hatırlayın,Türklüğü hatırlayın.. Türklerin bugünün bilimsel bilgilerine, yani yaşamın bir döngü olduğu bilincine en erken ulaşan topluluk olduğu gerçeğini hatırlayın..HATIRLAYIN VE ÖĞÜNÜN…
“Kavram Tabanında Uzlaşma”, ulusal bütünlüğün ta kendisidir..
Değerli dost Dr.Cemil Çakmaklı’nın bir TV konuşmasında vurguladığı, “henüz kavram birliğini sağlayamamış olmak” sorununu yazıma konu almak istiyorum.
Azeri Türkçe’siyle Türkiye Türkçe’si arasındaki kimi farklar, kavramsal uzlaşının sağlanamadığı hallerde doğabilecek tuhaflıkları ne güzel vurgular. “Karı” sözcüğünü, “saygın hanım, hanımefendi” anlamında kullanan Azeri halkı ile, aynı sözcüğe birisi “eş, zevce”, diğeri yse “pek saygın olmayan kadın” gibi iki değişik anlam yükleyen Türkiye insanı arasında, yok yere bir takım anlaşmazlıklar çıkması kaçınılmazdır.
Hürriyet istediğini yapmaktır..
1950′de, Demokrat Parti seçimleri kazandığında, aklına gelen her şeyi yapmayı hürriyet sanan iyi niyetli birçok insanın torunları, bugün, demokrasinin yalnızca hak ve özgürlüklerden ibaret olduğunu, sorumluluk gibi üçüncü bir ayağın bulunmadığını zannederek bir kültürel genetik oluşturmuşlardır.
Serbest piyasa ekonomisini başıbozukluk; de-regulation‘ı kuralsızlık gibi anlayan, daha doğrusu ne olduğu konusunda bir merakı bulunmayan insanımız, bu belirsizlikler üzerine ekonomik, sosyal, siyasal ve diğer yaşam türlerini inşa etmeye çabalamaktadır.
Birlikte yaşama isteği..
Bir insan topluluğu, hangi şartlar altında birlikte yaşama isteği duyar?
Aynı coğrafyada doğmuş olmak, pek bağlayıcı bir öğe değildir. Toplumbilimciler, dil ve değer birliğinin birlikte yaşam için zorunlu koşullar olduğunda birleşiyorlar.
Dil ve değerler temelde sıkı bağlantılıdır. Belirli bir şeyi farklı adlandıran, ama bunun farkına vardığında uzlaşma yolunu seçen iki insan, değer uzlaşısı yoluyla birlikte yaşayabilirler.
Şeyleri farklı adlandıran, uzlaşmak da istemeyen, ama yine de birbirine baskı yapmayan iki insan da, “karşılıklı değerlere saygı” ve “ortak yaşam alanlarıyla sınırlı bir uzlaşı”ya razı oldukları takdirde yine birlikte yaşayabilirler.
Bir arada yaşaması güç olanlar..
Ortak yaşam alanları da dahil olmak üzere hiçbir şekilde uzlaşmaya yanaşmayanlardır. Ama bunlar yine de bir şeyin farkındadırlar: hangi kavramlar üzerinde uzlaşamadıklarının!
Bir arada yaşaması neredeyse imkansız olanlar bu sayılanlar değildir. Kullandıkları kavramlar arasında fark olup olmadığını bilmeyen, üstüne üstlük bunu merak da etmeyen, bunu bir sorun olarak görmeyenlerin bir arada yaşamaları imkansızdır. Bu insanlar sürekli olarak çatışacaklar, fakat çatışma nedenlerini kavram uyuşmazlığına değil bambaşka nedenlere bağlayacaklardır. Bu tür insanlar ve onlardan oluşan toplumlar, toplu yaşamın dayanışmasından yararlanamaz ve birlikte yaşamanın değerini anlayamazlar. Bu toplumların, kavram bütünlüğü olgusunun öneminin farkına varmış olanlarca yutulması kaçınılmazdır.
Gündelik sorunlar, yanıltıcı reçeteler, sahteci rehberlerden oluşan ortamlarda, sorunların köklerini aramak ve onları tedavi edecek sabrı göstermek, toplumumuz açısından pek gerçekçi bir beklenti olarak görünmüyor.
Hangi siyasi parti, hangi devlet adamı ya da hangi sivil toplum örgütü çıkıp da enflasyonun, terörün, ekolojik yıkımın, değer yozlaşısının ve benzer sorunların kökünde az sayıda “kök neden” bulunduğunu, bunlar tedavi edilmedikçe, bunlardan üreyen sorunların çözülemeyeceğini, bu kök sorunların hemen hepsinin ancak zaman içinde çözülebileceğini, hatta yalnız zamanın dahi tek başına yeterli olmadığını, toplumda –örnek tavır sahipleri başta olmak üzere- bu yaklaşım çevresinde bir farkındalık yaratılmadıkça, bu karmaşık yaşam sistemleri içinde hangi ipi çekince hangi parçanın oynayacağı konusunda bir “bütüncül bakış” paylaşılır hale gelmedikçe bu karabasandan kurtulmanın mümkün olmadığını söyleyecektir? Ve de söylense kim dinleyecektir?
Az sayıdaki kök nedenden birisi..
İşte, bu az sayıdaki kök nedenden birisi, “toplumun, bazı temel kavramlardan oluşan kavram tabanı üzerinde uzlaşıya varamamış olması”dır.
Demokrasi, laiklik, inanç, bilim, teknoloji, yaratıcılık, eğitim, ezber, kuşku, merak, yeniden yapılanma, özgürlük, hak, sorumluluk ve benzeri anahtar kavramlar üzerinde bir uzlaşma girişimi Türkiye’nin önünü açacak bir adımdır.
Böyle bir girişimin tek ön-koşulu, beyin fırtınası tekniğinin temel ilkelerinden birisi olan “askıya alınmış yargı” (deferred judgement) kavramının benimsenmesidir. Bir diğer deyimle, bu girişime katılacak olanlar, anahtar kavramlar konusunda kendi doğrularını -geçici bir süre için- terkedecekler, başkalarının doğrularını dinlemeye -ama gerektiğinde benimsemek üzere dinlemeye- hazır hale geleceklerdir.
Girişimi kolaylaştıracak bir taktik olarak da, üzerinde uzlaşı aranacak olan ilk kavramların, toplumda kutuplaşmanın bulunduğu kavramlar (laiklik, milliyetçilik, inanç vb) değil, daha somut -mesela masa, sandalye gibi- deyimlerin seçilmesi iyi olur. Görülecektir ki, herkes tarafından aynı algılandığı sanılan birçok kavrama herkes değişik anlamlar yüklemekte, bu değişiklik bazen çatışmalara yol açabilmektedir. Böylece ilk adımda, bir uzlaşı sağlamak değil ama, böyle bir sorunun varlığı konusunda farkındalık sağlamak mümkün olabilecektir.
Bu girişimi hangi kurum yapabilir? Herhalde bunu değil, kredi faizlerinin yüksekliğini bir numaralı sorun olarak görenler değil. Peki kim? Bir öneriniz var mı?
14 Haziran 2000
SEÇİL’İN “GENGARENK” TABLOSU VE MUTLULUK
Ömrünce lafını ediyorsun,
Ama bir gün
Günlerden bir gün
Aniden, tesadüfen
Farkına varıyorsun
Mutluluğun ne olduğunun…
Şöyle bir düşünürsen,
Düşünerek bulmak istersen,
Çok boyutlu bir iş mutluluk
Derin bir iş,
Geçmişli, gelecekli bir iş…
Genetikli menetikli bir iş…
O koca ağacın
Soyağacının
Kökünden dalına
Bir genetik çevrim olduğunun
Farkında olmakla başlıyor
Mutluluk…
Genetik çevrimin içinde değilsen eğer,
O çevrimin bozuksa eğer
Ne bileyim, bi sebepten
Dışına düşmüşsen genetik çevriminin
Yani ailenin,
Yani genetik ortaklarından beslenmiyorsan
Onlardan uzaksan,
Yalnızsan
Ya da kendini yalnız bırakmışsan
Mutluluk temelin atılmamış demektir.
Çünkü insanı var eden “gen”de
Onu geçmişten geleceğe taşıyan o sonsuz trende
Yalnızlık olmaz…
Yalnızlık parçalarda olur çünkü
Ama “gen” bir parça değil
Bir bütün o, kocaman bir döngü,
Zamanı içine katıp,
Onunla dönüp duran bir döngü
Ya içindesin bu döngünün
Geçmişinle, geleceğinle bir bütünsün
Ya da boşlukta birisin
Bunalımda birisin
O yüzden işte,
Genetik döngüsünün
Soyunun, sopunun
Kendi doğal bütününün
İçinde olmayanda
Onunla dönüp durmayanda
Sağlık da olmaz,
Mutluluk da olmaz…
Bütün bunları söylüyordum ama,
Ama bir gün,
Günlerden bir gün
Bir tablo, bir yağlıboya
Tekrar edip durduğum şeyleri
Somutlayıverdi bana
Ömrünce lafını ettiğim mutluluğun
Ne olduğunu
Çırılçıplak anlatıverdi bana.
Bizim doktor Seçil,
Tek erkek kardeşimin ve, onun eşi
Beşinci kız kardeşim Nurgül’ün kızı Seçil,
Anneannemin prototipi Seçil
“Bir Zamanlar Mutluluk”
Adını vererek,
Annemin, dayımın, kardeşlerimin
Ve bizim diğer genetik veletlerin
İçinde olduğu
Bir yağlıboya yapıyor.
Rengarenk, cıvıl cıvıl, tertemiz
Rengârenk değil adeta;
“Gengarenk”…
İşte böyle,
Birdenbire, aniden
Seçil’in tablosunda olduğu gibi,
Mutluluğun;
Genine, ailene duyarlılık olduğunu,
Ya da ailenin resmini yapmak olduğunu
İşe oradan başlamak olduğunu
Anlayıveriyorsun…
Mutluluğu
Somutlayıveriyorsun.
Diğer yandan; bence,
Bizim Seçil’in resmi
“Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?” diyen o koca adama
Nazım’a;
“Evet, ben yapabilirim” demektir
Seçil’ce ve sessizce…
Genetiğinin ve ailenin
Resmini yaptıktan sonra, ancak
Anlam kazanıyor,
Sülale, soy, sop, mahalle
Milliyet, insanlık vesaire…
Kısaca; içinde dönüp durduğumuz
O sosyolojik daire
Doğru kavranıyorsa eğer,
Mutluluk daha da büyüyor
Ve anlam kazanıyor…
Ve nihayet,
Genetik döngü,
Sosyolojik döngü derken,
Ekolojik döngünün de
Farkına varabiliyorsan,
Evrende her şeyin
Dönüp duran bir bütün olduğunu
Görebiliyorsan
Kısaca,
Yaşamın Döngüsü’ nü
Bilebiliyorsan
Hele bir de bunu;
Önyargıları, yutturmacaları
Ve tüm gereksiz teferruatı
“es” geçerek
Anlatabiliyorsan,
Mutluluk senindir, seninledir…
Yani, yani, yani, kısaca;
Bir mutluluk tarifi yapılacaksa,
“Yaşamın döngüsünü özümsemiş olmak
Ve onu ifade edebilmek”
Mutluluk demektir kısaca…
ÇÜNKÜ PARÇA YOK ZATEN, ÇÜNKÜ HER ŞEY BİR BÜTÜN, DÖNÜP DURAN BİR BÜTÜN…
Ben artık hiç bir şey bilmiyorum
Bilmek de istemiyorum
Çünkü bildikçe, öğrendikçe
Bilmediklerim çoğalıyor…
Biliyorum zannettikçe,
Bilmiyorum ne oluyor?
Bildiğim her şey çitişiyor ve,
Birbirine karışıyor.
Bir iş var bu işte
Bir yanlış var bu gidişte…
Kimse; “sorun çöz, sorun çöz”
deyip durmasın bana
Her çözüm başka bir sorun doğuruyor.
Çözdükçe sorunlar çoğalıyor
Çözdükçe sorular çoğalıyor.
Bilmiyorum ne oluyor?
Çözdükçe kafam karışıyor…
Bir iş var bu işte
Bir yanlış var bu gidişte
Sonunda anladım ben, anladım.
Her şey parça parça zannedilmiş,
Hücre denilmiş, atom denilmiş
Bilginin temeli yanlış atılmış.
Evrende her şeyin birbirine bağlı
ve bir bütün olduğu atlanılmış.
Anladım ben, anladım
Her şey parçalara bölünmüş,
Sonra da zaten olmayan parçalar birleştirilirse
Çözüm bulunur sanılmış
Özetle; buradan önceki herkes,
Her şeyi karıştırmış asırlarca,
Zannetmişler ki;
Her şey parça parça
Oysa gözlerinin önünde
Bir bütün halinde
Dönüp duruyor koca dünya
Bundan böyle;
Deliler gibi yapacağım ben de
Hiç bir şeyi hiç bir şeye bağlamayacağım
Bırakacağım parçacılığı
Parçalarla,
ve parçacılıktan doğan saçmalarla
Uğraşmayacağım…
Denge ölüdür biliyorum,
Bu yüzden parçalarla denge kurmayacağım
Artık bildiklerimin temeline
Döngüyü koyacağım…
Çünkü;
Döngüdür canlı olan,
Hatta bütün evreni
Tek bir canlı gibi yaşatan
ÇÜNKÜ PARÇA YOK ZATEN
ÇÜNKÜ HER ŞEY BİR BÜTÜN
ÇÜNKÜ HER ŞEY KENDİ İÇİNDE
DÖNÜP DURAN BİR BÜTÜN..
Dr. Cemil Çakmaklı / Ekolojik Bakış.. 